Eierstokcystes (ovariumcystes) bij de cavia

Wat zijn eierstokcystes?

Een eierstokcyste is een cyste op een eierstok. Een cyste is een holte in het lichaam die gevuld is met vocht. Een cavia heeft twee eierstokken. De eierstokken zijn de plekken waar onrijpe eitjes zijn opgeslagen. Deze eitjes worden rijp als de cavia geslachtsrijp is geworden (vanaf 4 weken). Een onrijp eitje in de eierstok wordt rijp tijdens de bronst (de periode dat de zeug bereid is om te paren) en reist dan vanuit de eierstok naar de baarmoeder.
Indien de zeug bevrucht wordt door een beer, dan kan zijn sperma het eitje of de eitjes bevruchten (cavia's krijgen gemiddeld 1 tot 4 jongen). De eierstokken zijn dus eigenlijk de opslagplaats voor eitjes.
Ieder eitje in de eierstok komt tot rijping in een follikel. Een follikel is een blaasje. De follikel bevat voeding voor het eitje. De follikel verdwijnt als het eitje is bevrucht. Als het eitje niet is bevrucht, dan verdwijnt de follikel vanzelf.
Indien er iets niet goed gaat, kan het zijn dat de follikel niet vanzelf verdwijnt, maar dat hij blijft bestaan. Dat is het begin van een cyste. Een cyste kan ook ontstaan in de eierstok zelf.



Wat zijn de symptomen van eierstokcystes?

Door de cystes wordt de hormonale balans ontregeld. Deze hormonale balans is van belang om het lichaam goed te laten functioneren. Hormonen zijn erg belangrijk voor het lichaam, maar bij de vrouwen raakt deze makkelijker uit balans dan bij de mannen.

Dat is niet alleen voor cavia's zo, maar ook voor mensen. Denk maar aan de menstruatie, die allerhande problemen met zich mee kan brengen. Zwangere vrouwen zijn vaak uit balans. Dat is niet omdat zij opeens niet goed zijn geworden, maar omdat hun hormonen uit balans zijn. Dan hebben ze opeens zin in augurken of vinden ze koffie opeens vreselijk vies. Ook de huilbui na de geboorte komt door hormonen.

Kortom: hormonen bepalen voor een deel hoe je je voelt. Ook cavia's hebben hier last van. Zeugjes met eierstokcystes zijn uit balans. Hun hormonen werken niet zoals het hoort. Omdat ze opeens te veel van het hormoon oestrogeen hebben, worden ze kaal of kaler. Ook kan hun humeur eronder lijden.

Symptomen van eierstokcystes zijn:

- Kaler worden of kaalheid
Het kan zijn dat de zeug kale strepen op haar flanken of rug heeft, ze kan kale plekken hebben, maar haar flanken kunnen ook geheel kaal zijn. Ze kan ook kaal zijn van kop tot teen!

- Rijden op andere cavia's
Eén van de dingen waardoor de meeste caviabaasjes ontdekken dat er iets aan de hand is met hun zeug, is omdat ze andere cavia's gaat berijden. Ze springt dan achterop andere cavia's. Die vinden dat meestal niet zo leuk, en het resultaat kan zijn dat de hele groep zwaar gestresst raakt door haar gedrag.
Het probleem is namelijk dat ze het MOET doen en dat ze het CONSTANT moet doen. Ze kan het niet helpen omdat haar hormonen uit balans zijn. Ze is dus de hele dag door bezig met het berijden van andere cavia's. Je kunt je indenken dat dat voor niemand leuk is. De zeug wordt er doodmoe van en kan er zelfs gewicht door verliezen, de andere cavia's hebben geen moment meer rust en als caviabaasje wordt je horendol van het constante gepiep en gegil.

- Ziek-zijn
Eierstokcystes groeien. In het begin zal de zeug er nog geen last van hebben, maar naarmate ze groter worden, zal ze ze gaan voelen. De ene zeug heeft er meer last van de ander, maar eierstokcystes zijn altijd een onaangenaam gevoel als ze groot zijn. Ze kunnen de andere organen in de verdrukking dringen. De zeug kan dan minder goed eten en de organen die in de verdrukking zijn gekomen, kunnen hun werk minder goed uitoefenen. Zo kunnen er allerhande klachten ontstaan. De zeug kan ook gewicht verliezen. Ze kan ook pijn hebben of misselijk zijn.

- Cystes die draaien of scheuren
Eierstokcystes kunnen draaien en scheuren. Ze zitten namelijk niet rotsvast aan de eierstokken, maar 'hangen' eraan. Het houvast wat ze hebben, is de follikel, het blaasje, waarmee ze vast zitten. Naarmate ze groter worden, worden ze zwaarder en dan kunnen ze draaien of scheuren onder hun eigen gewicht. Als dit gebeurt, dan doet dat heel veel pijn.
Mensen die dit meemaken, gaan vaak tegen de vlakte, zoveel pijn doet het. Die kunnen dan niets meer, behalve opgekruld op de grond liggen. Een cavia ervaart dat net zo, alleen kunnen die niet zeggen wat er aan de hand is. Je moet dus bedacht zijn bij een zeug met eierstokcystes dat die weleens kunnen gaan draaien of scheuren. Als dat gebeurt, zal de zeug erg ziek worden en waarschijnlijk niet meer willen eten of drinken.



Wat is het verloop van eierstokcystes?

In het begin heeft de zeug er geen last van. De cystes zijn dan nog klein. Soms blijven de cystes klein en heeft de zeug er nooit last van of slechts in geringe mate. Naarmate de cystes groeien, krijgt ze er meer last van. De cystes zorgen voor gedragsveranderingen, voor pijn en ongemak. Ook krijgt ze kale plekken.
Als er niets gedaan wordt, zal ze er hinder en ongemak van ondervinden, en later pijn. Als de cystes draaien, ervaart ze heel erg veel pijn. Als de cystes scheuren, doet dat ook heel erg pijn, maar bovendien is er dan de kans dat ze ziek wordt (nog zieker) omdat er dan een infectie kan optreden met alle gevolgen vandien.
Bovendien heeft ze geen fijn leven meer, want ze zal constant de drang voelen om andere cavia's te berijden. Dit is vermoeiend, maar het houdt ook in dat de relatie met de andere cavia's verandert. Ze vinden haar dan niet meer leuk en aardig, maar juist vervelend en irritant. De sfeer in de groep kan er danig door verzieken.
Ook als ze geen pijn heeft door de cystes, zal ze een onaangenaam drukkend gevoel hebben in haar buik. Eierstokcystes kunnen echter ook ontaarden in kanker. Ook kunnen ze zo groot worden dat de zeug constant pijn heeft, organen in de verdrukking komen en daardoor minder goed fuctioneren en de zeug niet meer normaal kan eten.
Eierstokcystes zijn dus geen pretje en er moet zeker iets aan gedaan worden!



Wat valt er te doen aan eierstokcystes?

Eierstokcystes kunnen op een aantal manieren behandeld worden. Deze methoden kennen allemaal voor- en nadelen, dus het is aan jou om te bepalen wat je wilt doen. Dit hangt uiteraard af van wat het beste is voor de zeug, maar ook waar jij je prettig bij voelt, en wat je jouw zeug wel en niet wilt aandoen/laten ondergaan.

- Operatie
Door de eierstokken te verwijderen, is het probleem opgelost. Er kunnen dan geen nieuwe eierstokcystes meer ontstaan. Vroeger kon dat alleen door een zeer zware buikoperatie waarbij de zeug op de rug werd gelegd en dan de buik werd opengemaakt. Hierdoor moest men de darmen even 'opzij leggen' en daardoor overleden uiteindelijk veel zeugen omdat de darmen erg gevoelig zijn bij de cavia.
Bovendien is een buikoperatie sowieso al erg zwaar. Nadeel daarvan is ook dat de wond onderaan zit, dus tegen de grond aan, waardoor deze heel makkelijk infecteert en dat kan dan weer overslaan op het buikvlies, met alle nare gevolgen vandien.
Er is ook een operatie waarbij niet de buik wordt opengemaakt, maar de flanken. De zeug ligt dan op haar buik en er worden in haar flanken (aan beide zijden) twee sneetjes gemaakt waardoor de arts de eierstokken snel en simpel kan verwijderen. Die operatie is eigenlijk een eitje in vergelijking met de buikoperatie; vaak hebben de cavia's er nauwelijks last van en zijn ze de volgende dag alweer geheel normaal, dus etend en drinkend en zich lekker voelend.

- Leegzuigen en injecties
Een andere manier is om de cystes leeg te zuigen en de zeug dan hormooninjecties te geven. Het leegzuigen van de cystes gaat als volgt: de zeug wordt onder narcose gebracht en via de flanken wordt een naald in de cystes gebracht. De cystes worden leeggezogen en daarna krijgt de zeug een hormooninjectie. Deze hormooninjectie moet dan na een bepaalde periode herhaald worden.

- Alternatieve methoden
Je kunt door middel van homeopatische middelen (zoals Apis mellifica en Lachesis mutus) of door middel van kruiden trachten de hormoonbalans te herstellen. Tot op heden heb ik nog niet gehoord dat dat succes had, dus daar kan ik verder niets over melden.

Hieronder de behandelmethoden op een rijtje met de voor- en nadelen.

Buikoperatie

Voordelen
- De eierstokcystes worden verwijderd, dus er kunnen nooit meer eierstokcystes ontstaan.
- Indien de baarmoeder is ontstoken of er iets anders niet goed mee is, kan deze meteen ook worden verwijderd.

Nadelen
- Het is een buikoperatie waarbij de darmen worden aangeraakt. Het is dus een zeer zware operatie.
- De hersteltijd is lang.
- De wond zit aan de onderkant van de cavia, dus er is grote kans op infectie.
- De cavia heeft veel pijn en kan daardoor minder of niet eten.
- Het kan zijn dat je moet dwangvoeren omdat de cavia niet meer wil eten.
- Het is en blijft een operatie, dus de cavia moet onder narcose en bij narcose zit er altijd een risico.



Flankoperatie

Voordelen
- De eierstokcystes worden verwijderd, dus er kunnen nooit meer eierstokcystes ontstaan.
- Omdat de sneetjes op de flanken zitten (naast de ruggegraat, aan de bovenkant van de cavia) is de kans op infectie een stuk kleiner dan bij de buikoperatie.
- De hersteltijd is een stuk korter dan bij een buikoperatie. De cavia zal dus snel herstellen als er geen complicaties optreden.
- Vooral oudere cavia's, cavia's met een verminderde weerstand en dergelijke zullen een grote operatie zoals een buikoperatie niet meer aan kunnen en dan is een flankoperatie een optie.

Nadelen
- Indien de baarmoeder is ontstoken of er iets anders niet goed mee is, kan deze niet worden verwijderd. Deze blijft dus of zitten of moet alsnog via een buikoperatie worden verwijderd.
- De cavia kan pijn hebben waardoor deze minder of niet kan eten. De pijn zal echter aanzienlijk minder zijn dan bij de buikoperatie.
- Het kan zijn dat je moet dwangvoeren omdat de cavia niet meer wil eten.
- Het is en blijft een operatie, dus de cavia moet onder narcose en bij narcose zit er altijd een risico.
- Niet alle dierenartsen willen of kunnen deze operatie doen, dus het kan zijn dat je naar een andere dierenarts moet.



Leegzuigen en injecties

Voordelen
- Er onstaan geen operatiewonden, alleen maar een gaatje waar de naald is geweest en die is heel klein.
- De cavia hoeft niet onder algehele narcose, hoewel ze wel een roesje zal moeten krijgen. Het risico is dus minder, maar bestaat altijd nog wel ten aanzien van de narcose.
- De ingreep is veel minder belastend dan een flankoperatie of een buikoperatie. Vooral oudere cavia's, cavia's met een verminderde weerstand en dergelijke zullen een echte operatie zoals een buikoperatie of een flankoperatie niet meer aankunnen en dan is het leegzuigen met een roesje een optie.

Nadelen
- De cystes worden leeg gezogen, maar kunnen weer vollopen. Het kan dus zijn dat de behandeling meerdere keren herhaald moet worden.
- Het is en blijft een operatie, dus de cavia moet onder narcose en bij narcose zit er altijd een risico. De narcose bij het leegzuigen is wel minder dan die bij de andere operaties; de cavia krijgt een roesje, dus een lichte narcose.
- Niet alle dierenartsen willen of kunnen deze operatie doen, dus het kan zijn dat je naar een andere dierenarts moet.



Alternatieve methoden

Voordelen
- De zeug hoeft niet onder narcose, dus er is geen kans dat ze daardoor overlijdt.

Nadelen
- Er is niets bekend over het succes. Tot op heden ken ik geen enkele cavia die geholpen is aan eierstokcystes door een alternatieve methode.



Welke dierenartsen doen de flankoperatie en het leegzuigen?

Flankoperatie
Wilhelminakliniek in Utrecht

Leegzuigen
Wilhelminakliniek in Utrecht
Dierenkliniek De Jordaan Amsterdam
Any Animal sterkliniek Heiloo

Doet jouw dierenarts het ook maar staat deze er niet bij? Mail dan, dan zet ik hem erbij.

Dierenklinkiek Wilhelminapark in Utrecht is bereid om aan andere dierenartsen uit te leggen hoe het moet, dus als jouw dierenarts daarvoor openstaat, kan hij contact met hem opnemen. Je kunt zelf ook contact met ze opnemen.



Moeten zeugjes preventief gesteriliseerd worden?

Er zijn dierenartsen die aanbevelen om alle zeugjes preventief te laten steriliseren  om zo eierstokcystes te voorkomen. Eigenlijk wordt met steriliseren castreren bedoeld, maar men zegt vaak 'steriliseren' als het gaat om een vrouwelijk dier en 'castreren' als het gaat om een mannelijk dier.
Echter, steriliseren is het onderbreken (doorknippen) van de eileiders of zaadleiders, terwijl castreren het weghalen van de eierstokken of teelballen is. Dus in feite wordt met steriliseren van een vrouwelijk dier castreren bedoeld, in dit geval dan een zeug waarvan de eierstokken en baarmoeder worden weggehaald om zo eierstokcystes te voorkomen.

Is dit aan te bevelen? Het lijkt mij niet omdat het preventief verwijderen van eierstokken en baarmoeder inhoudt dat de zeug een zware buikoperatie moet ondergaan. En daar kan ze aan komen te overlijden. Als ze blijft leven, dan is het alsnog een forse ingreep waar een herstelperiode en pijn aan te pas komt. Niet alle zeugen krijgen eierstokcystes, dus als je alle zeugen preventief gaat helpen, dan help je ook die zeugen die nooit eierstokcystes krijgen.

Geheid dat er zeugen sterven tijdens of na de operatie, omdat er nu eenmaal geen 100% overlevingskans is bij een operatie. Bij beren die gecastreerd worden, gaan er altijd weer beren dood door die castratie ten gevolge van complicaties die dan optreden tijdens de operatie of daarna. Helaas is er bij gecastreerde beren geen 100% overlevingskans, maar 99%. Het gaat dus meestal goed, maar soms gaat het fout.

Datzelfde zul je krijgen bij zeugen als je die allemaal preventief laat helpen, met dit verschil dat een castratie een relatief kleine ingreep is omdat de ballen nu eenmaal aan de buitenkant van het lichaam zitten. Het lichaam, de buik, hoeft er niet voor open.
Bij een buikoperatie waarbij de eierstokken en de baarmoeder verwijderd worden, ligt dit heel anders. Daar moet niet alleen de buik voor open, maar ook is de wond veel groter en zit bovendien de wond onder de cavia en omdat die nu eenmaal met de buik op de grond hangt, is de kans op infecties vele malen groter.
De overlevingskans zal dus dalen bij zeugen. Er zullen meer zeugen komen te overlijden dan het geval is bij de castratie van beren.

Daarom alleen al is het geen goed idee om alle zeugen preventief te laten helpen. Bovendien is het dan nog zo dat er zeugen zijn die eierstokcystes krijgen die er nooit last van hebben. En voor de zeugen die er wel last van hebben, zijn er alternatieven voor een zware buikoperatie, zoals de flankoperatie en het laten leegzuigen en behandelen met hormonen. Ik zou dus beslist niet preventief ieder zeugje laten helpen, maar uiteraard moet ieder caviabaasje dit voor zichzelf bepalen.


Welke hormonen worden er gebruikt?

De hormonen die gebruikt kunnen worden zijn HCG-hormoon en gnRH-hormoon.

- HCG-hormoon
Dit hormoon werkt in op de geslachtsklieren. Bij mannelijke dieren stimuleert het de teelballen tot het aanmaken van testosteron, bij vrouwelijke dieren stimuleert het de eierstokken tot het openbarsten van de eifollikel. Doordat de follikel (het blaasje) openbarst, kan er zich geen cyste meer vormen.

De volledige naam is Human Chorion-Gonadotropine. 'Human' is Engels en dat betekent 'menselijk', 'chorion' is de naam voor het buitenste vlies dat om het embryo (ongeboren vrucht) zit en dat een rol speelt bij de vorming van de placenta, en 'gonadotropine' komt van het Griekse woord 'gonos' dat 'verwekking' betekent en 'trophè' dat 'voeding' betekent, dus 'gonadotropine' betekent 'voeding voor de verwekking' oftewel: voedsel dat nodig is voor het verwekken van een baby'tje.


- GnRH-hormoon
Dit hormoon zorgt ervoor dat twee andere hormonen worden aangemaakt, namelijk een hormoon dat de eisprong stimuleert (het luteïniserend hormoon), en een hormoon dat de groei van follikels (blaasjes) stimuleert (het follikelstimulerend hormoon).

De volledige naam is Gonadotropine Releasing hormoon. Het is dus een iets ander hormoon dan het HCG-hormoon, maar heeft er wel overeenkomsten mee.

- Werking van de hormooninjecties

Het kan zijn dat de hormooninjecties de eerste paar keren wel werken, maar daarna niet meer. Het kan dus zijn dat als je eerst hiervoor hebt gekozen, je daarna alsnog een keuze moet maken voor een andere behandelmethode omdat de hormooninjecties dan meer werken.

Echter, er kunnen genoeg redenen zijn om wel te kiezen voor hormooninjecties in combinatie met het leegzuigen van de cysten. Indien je cavia al oud is, is een operatie risicovol. Bovendien kan het zo zijn dat de hormooninjecties precies lang genoeg hun werk doen tot aan het einde van haar leven. Indien een hormooninjectie een half jaar werkt, en je zeug is 5 jaar oud, is de kans groot dat ze met twee hormooninjecties en dus een jaar verder, reeds aan het natuurlijke einde van haar leven is gekomen.

Maar ook voor jonge zeugen kan het een optie zijn om voor de hormooninjecties in combinatie met het leegzuigen van de cystes te kiezen. Tenslotte is een operatie een ingrijpende gebeurtenis. Misschien heb je nu niet de tijd of het geld om voor een operatie te kunnen kiezen. Je moet er tenslotte wel zijn voor je cavia als zij herstellen moet na de operatie. Als je om wat voor reden dan ook daar geen tijd voor hebt, kun je het beter uitstellen.

Het kan echter ook zijn dat ook bij jonge cavia's de hormooninjecties in combinatie met het leegzuigen van de cystes goed werken en lang genoeg. Er zijn zeugjes die na twee keer van het leegzuigen van de eierstokcystes en het twee keer behandelen met hormooninjecties (na het leegzuigen iedere keer steeds twee injecties) er geen last meer van hadden.



Heeft De Grote Cavia ervaring hiermee?

Ja, dat heb ik. Mijn zeugje Iree was vijf jaar oud toen ze geopereerd werd aan eierstokcystes. Haar eierstokken en baarmoeder werden verwijderd. Het was een lastiger operatie dan verwacht en duurde drie uur omdat alles verkleefd was. Voor de operatie had ze twee dikke buiken, na de operatie was ze ingevallen; zo groot waren de eierstokcystes dus geweest! Ze herstelde snel en goed en heeft nog een tijdlang vrolijk geleefd zonder enige klacht.

Mijn zeugje Flox had toen ze nog geen één jaar oud was al eierstokcystes en werd daaraan geopeerd door middel van een buikoperatie. Drie uur nadat ik haar mee naar huis genomen had, was ze dood. Dat was uiteraard een gigantische klap.

Mijn zeugje Isadora kreeg ook eierstokcystes, maar na het drama met Flox durfde ik een operatie niet meer aan. Daarom werden haar cystes leeggezogen en kreeg ze een hormooninjectie (overigens bij een andere dierenarts dan die Flox had geopereerd). De eerste behandeling was op 25 november 2015, toen zijn de cystes leeggezogen en kreeg ze een hormooninjectie. De tweede hormooninjectie was 2 weken daarna, dus op 9 december 2015. Daarna had ze geen last tot april 2016. Toen zijn op 25 april de cystes weer leeggezogen en kreeg ze weer een hormooninjectie, en vervolgens 2 weken daarna de herhaalhormooninjectie. En tot op heden (oktober 2016) geen last meer gehad.

Mijn zeugje Flux (ja, vernoemd naar Flox!) kreeg eierstokcystes toen ze drie jaar oud was. Ook bij haar zijn de cystes leeggezogen en ze kreeg een hormooninjectie. Dat was op 26 mei 2016, met een herhaalinjectie twee weken later en sindsdien heeft ze geen last meer gehad (deze pagina is gemaakt in oktober 2016).

Het valt dus best lang uit te houden met het leegzuigen en hormooninjecties. Als de dierenarts weet wat te doen en het goed doet, is het eigenlijk een ingreep van niks. Isadora en Flux hadden er helemaal geen last van en het enige waaraan je zag dat er iets gebeurd was, waren de kale plekjes op de flanken die geschoren waren.
Dit is natuurlijk geen garantie voor een andere cavia of een andere dierenarts, maar het geeft wel aan dat het heel soepeltjes kan verlopen. Ik zou ook daarom altijd eerst voor leegzuigen en hormooninjecties kiezen (omdat een operatie altijd nog kan als niets anders werkt) maar iedereen moet uiteraard voor zichzelf kiezen wat hij of zij wil.