|
 Kennismaking
Aangezien een zeugje pas met vijf maanden (en als ze minimaal 800 gram weegt) in verwachting mag raken, is het logische gevolg daarvan dat ze een flinke poos geen ongecastreerde beer ziet. Want anders zou ze gevaar lopen te vroeg in verwachting te raken. De beer die ze dan ook op zekere dag ziet en waarvan jij wil dat ze erdoor gedekt wordt, is voor haar een vreemdeling. Ze zal eerst kennis met hem moeten maken en hem aardig moeten vinden voor ze zich zal laten dekken.
 De kennismaking
De kennismaking verloopt net zo zoals bij willekeurig welke andere cavia's: ze ontdekken dat er een andere cavia is, lopen daar heen of worden benaderd door de ander en ruiken aan de ander om te ontdekken of ze een beer of een zeug tegenover zich hebben. Uit de lichaamshouding van de ander kunnen ze ook al opmaken of de ander dominant of onderdanig is. Vervolgens zal de beer vrijwel direct opgewonden raken van het zeugje en willen paren. Zelfs als het zeugje bronstig is, zal ze hem niet direct accepteren en de beer kan twee dingen proberen, ongeacht of het zeugje bronstig is of niet: er direct bovenop springen met als resultaat dat hij vreselijk afgesnauwd wordt of proberen bij haar in de gunst te komen - hoewel het laatste ook op de zenuwen van de zeug kan gaan werken en ze zal hem dit duidelijk maken door hem af te snauwen.
Het hofmaken waartoe de beer vroeger of later overgaat kan uren duren, maar uiteindelijk worden ze zo moe dat ze gaan rusten. Zeker de eerste paar dagen zullen ze nog erg onrustig en opgewonden zijn, maar dat is nieuwigheid en slijt vanzelf. Tot uiteraard de zeug bronstig wordt want dan raakt de beer opgewonden van haar geur.
|
|
In het begin zal vooral
de beer achter de zeug aanlopen. |
|
|
De beer ruikt aan de kont
van de zeug. |
|
|
Hij zal al direct proberen
haar te dekken. |
|
|
Maar dat wil niet zeggen
dat het direct goed gaat. |
Zeug bij beer
Als je de zeug bij de beer in de kooi zet, zet je haar in een onbekende omgeving: een omgeving waarin alles naar hem ruikt en waarin hij de baas is. Als het zeugje erg dominant is, is dit een goede taktiek om haar wat onderdaniger te krijgen en om ervoor te zorgen dat ze eerder geneigd is de beer toe te laten voor een dekking.
Is de zeug echter timide, angstig, nerveus of schrikachtig, dan zal ze van de verandering van leefomgeving alleen maar in de stress schieten of in paniek raken. Bij zulke zeugen kun je dan ook beter de beer in de kooi van de zeug zetten, en niet andersom. Overigens: Als een zeug heel erg timide, angstig, nerveus of schrikachtig is van nature, kan je je afvragen of je met een zeug met die karaktereigenschappen wel wilt fokken. Karakter is namelijk erfelijk. Dat wil niet zeggen dat al haar nageslacht precies zo zal worden als zij, maar wel dat die kans er in zit.
Beer bij zeug
Als je de beer bij de zeug in de kooi zet, zet je diegene die vrijwel altijd wel wil paren bij diegene die dat niet altijd wil. De beer heeft dus vanaf het begin een ondergeschikte positie omdat hij op haar terrein komt waar zij de baas is. Dit wil niet zeggen dat ze nooit zal willen paren, maar wel dat de verhoudingen anders zijn dan in andere situaties en dat het langer kan duren voor de zeug de beer accepteert.
Kennismaking in nieuwe kooi: neutraal terrein
Als je zowel de zeug als de beer in een voor hen beide onbekende kooi zet en ze derhalve beide op onbekend terrein zijn, zal de kennismaking over het algemeen het meest soepel verlopen. Ze hoeven niet hun eigen terrein en hun bij dat terrein behorende positie te verdedigen, maar ze dienen de hierarchie vast te stellen die op dat nieuwe terrein geldt. Er is dus geen sprake van een voorsprong die een van beide heeft.
Geheel nieuw of al kennis gemaakt?
Als de beer en de zeug elkaar nog nooit gezien hebben voor ze beide in één kooi worden gezet, kan de kennismaking langduriger verlopen en meer gepaard gaand met machtsvertoon dan wanneer ze elkaar al kennen omdat ze in kooien hebben gezeten die naast elkaar staan. Als ze elkaar al door de tralies heen hebben kunnen besnuffelen en elkaar een poos lang dagelijks hebben gezien, zal de kennismaking als ze elkaar daadwerkelijk kunnen aanraken over het algemeen soepeler verlopen.
 top
Bronstigheid
Om de 14 tot 18 dagen wordt de zeug bronstig. Het bronstig zijn van de zeug houdt in dat ze bereid is te paren omdat ze vruchtbaar is, want alleen gedurende de bronstigheid is ze vruchtbaar - daarbuiten niet.
De bronstigheid duurt tussen de 24 en 48 uur, maar alleen gedurende zo'n 6 tot 11 uur van deze periode zal de zeug de beer toestaan haar te dekken en deze periode ligt vrijwel altijd zo'n 10 uur na de eerste tekenen van bronstigheid omdat dan pas de eisprong plaatsvindt.
Ongeveer een dag voor ze bronstig wordt, opent het vlies zich dat normaalgesproken de vagina afsluit. Dit vlies zorgt ervoor dat er geen sperma naar de baarmoeder kan. Overigens zou dit ook geen nut hebben omdat de zeug dan niet vruchtbaar is.
Als de zeug bronstig wordt, zwellen haar geslachtsdelen op. Dit hoeft overigens lang niet altijd aan de buitenkant te zien te zijn, maar soms kan het wel gevoeld worden door een vlakke hand onder de buik van de zeug te leggen. De geslachtsdelen zijn dan voelbaar als een verdikking.
Bronstig door de aanwezigheid van de beer
Sommige zeugen worden direct bronstig als ze bij een beer worden gezet. Het kan dus heel goed dat een zeug zwanger is als ze maar even bij een beer heeft gezeten.
De beer
Als de zeug bronstig is, wordt de beer direct opgewonden en hij probeert bij de zeug in de gunst te komen door zijn gedrag en door de geluiden die hij maakt. Er zijn verschillende gedragingen die hij ten toon kan spreiden, maar het geluid dat hij standaard maakt is een langgerekt, laag brommend geluid dat het meeste lijkt op een 'rrrrrrrrrrrrr'.
Hij loopt heel langzaam en met enigszins stijve poten, zijn lichaam houdt hij lager dan normaal en hij maakt schommelende bewegingen, voornamelijk met zijn kont, maar ook met de rest van zijn lichaam. Zijn kop houdt hij vrij laag en deze is uitgestrekt en langgerekt. Hij strijkt met lichaam en kop tegen de zeug aan en probeert onder haar te komen door zijn kop onder haar te duwen.
Hij kan ook simpelweg achter haar aan lopen, zijn neus tegen haar kont, en proberen om haar te bestijgen. Dit gedrag vertonen cavia's voornamelijk wanneer ze flink de ruimte hebben, zoals wanneer ze los lopen.
De beer kan ook sprongetjes maken waarbij hij in de lucht zijn poten zijdelings uitslaat of waarbij hij zijn hele lichaam in de lucht draait.
Wat hij precies doet hangt af van zijn karakter, van de omstandigheden en van de zeug.
De zeug
Als de zeug bronstig is, zal ze de beer toestaan haar te dekken, maar dat wil niet zeggen dat de beer mag wanneer hij wil. Het is altijd de zeug die bepaalt of ze de beer wel wil en die bepaalt hoe vaak de beer haar mag dekken. Als de zeug samenwoont met andere zeugen, kan ze deze bestijgen en zich gedragen alsof ze een beertje is die een zeugje het hof wil maken, inclusief het kenmerkende 'rrrrrrrrrrrr'-geluid. Als de zeug samenwoont met een beer, zal ze in het begin meestal geïrriteerd reageren op de toenaderingsporingen van de beer, maar uiteindelijk zal ze hem toestemming geven om haar te dekken. Soms doet ze dit schijnbaar onder protest omdat ze dan snauwerig geluidjes maakt terwijl hij haar dekt, maar een beer kan een zeug niet dekken zonder haar toestemming, dus ook als het lijkt alsof ze protesteert, gebeurt er toch niets zonder haar instemming.
Het gedrag van de zeug is afhankelijk van de ruimte die ze heeft, van het aantal cavia's met wie ze samenwoont, van haar plaats in de hierarchie, van het geslacht van de andere cavia's en van haar eigen karakter.
top
Dekking
Pas als de zeug toestemming geeft, kan de beer haar dekken. Het fabeltje dat cavia's erg preuts zijn is inderdaad een fabeltje. Cavia's paren gewoon, ongeacht wie er kijkt. De zeug gaat op haar buik liggen, met de achterpoten wijd en vaak ook met gestrekte achterpoten of met één achterpoot opzij of ze duwt haar kont omhoog. De beer bestijgt haar waarbij hij vaak met zijn kop bijna de hare aan kan raken, vaak ook echter komt hij niet verder dan haar nek. Als de beer opgewonden is en zijn penis in erectie is, steekt hij uit de voorhuid die normaalgesproken te zien is. De beer brengt zijn penis in de vagina van de zeug in, beweegt (meestal vrij snel) op en neer, komt klaar en loost zijn sperma in de vagina. Het sperma kan, dankzij het tijdelijk ontbreken van het vlies, onbelemmerd naar de baarmoeder reizen. De dekking duurt, vanaf het moment dat de beer de zeug bestijgt tot de beer haar weer loslaat, een paar seconden (ongeveer 5 tot 10 seconden). Gedurende één bronstperiode kunnen beer en zeug echter tientallen keren paren.
|
|
De beer ruikt aan de kont
van de bronstige zeug. |
|
|
Ze tilt vervolgens haar
kont op zodat hij goed kan ruiken. |
|
|
Vervolgens vindt ze het
goed dat hij haar dekt. |
|
|
De beer dekt haar meestal
een aantal keer. |
|
|
Hij dekt haar net zo vele
keren als zij dat goed vindt en zijn energie
het toelaat. Op deze foto zitten ze al een
paar uur bij elkaar en hebben ze al een
tiental keren gepaard en het is duidelijk
dat de fut eruit is en dat ze beide moe
zijn. |
|
|
En hier vinden ze het best
om gewoon rustig naast elkaar te zitten. |
Beer dekt zeug overal
Als de beer heel opgewonden is of als het de eerste keer is dat hij bij een zeug zit of hij sinds lang weer bij een zeug zit, kan hij de zeug overal dekken: op haar kop, op haar zij, half op haar en op alle mogelijke andere plekken. Het lijkt dan wel of hij nog niet door heeft hoe hij het moet doen, maar dit komt altijd wel goed na een x-aantal keren oefenen.
|
|
Deze en onderstaande foto's
zijn genomen in een tijdsbestek van ongeveer
vijf minuten. |
|
|
Want in het begin, als de
beer net bij de zeug zit, en de beer is
jong, sterk en vol energie, is het niet
ongewoon dat hij ongeveer iedere tien seconden
zal proberen te paren. |
|
|
Maar als de zeug nog niet
wil, zal zij wegdraaien en belandt hij half
op haar rug of flank. |
|
|
Of hij weet nog niet zo
goed hoe het moet en dekt haar daarom op
haar rug of hoofd. |
|
|
Ze kunnen net zo lang als
de zeug bronstig is en ze energie hebben,
paren. |
|
|
Het komt vaak voor dat ze
twee dagen achter elkaar paren. De bronstigheid
duurt ook ongeveer zo lang. |
Dekprop
Nadat de beer zijn sperma heeft geloosd, scheidt hij een stof uit die erg kleverig is en die wel wat wegheeft van gelei. Deze vloeistof vormt een prop in de vagina en voorkomt zo dat de sperma weglekt. Deze prop is een voorziening van de beer om er voor te zorgen dat zijn sperma gebruikt wordt en niet het sperma van een beer die na hem komt. Immers, niet alleen kan het sperma niet uit de vagina druipen, maar als de zeug na hem met een andere beer paart, stuit het sperma van die andere beer op de prop en kan er niet langs. Zo wordt het sperma van de eerste beer die met haar paarde, veilig gesteld.
De prop blijft een paar uur in de vagina zitten en wordt dan afgescheiden. Soms kan je deze prop in de kooi vinden - als je dat vindt, weet je zeker dat ze gepaard hebben. Een dekprop is ongeveer zo groot als een speldeknop - tenminste, als hij eenmaal het lichaam van de zeug verlaten heeft en opgedroogd is.
|
|
Een dekprop wordt soms op
de vacht gedeponeerd. Omdat het keihard
wordt, wordt het een keihard plekje in de
vacht waar de zeug last van kan hebben.
Het eruit knippen is dan de enige optie. |
|
|
Dit is de dekprop die je
op de foto hierboven op het onderste stukje
vacht ziet. Omdat het keihard werd, moest
het uit de vacht worden geknipt. |
Wie bepaalt het aantal en het geslacht van de jongen?
De beer bepaalt het geslacht van de jongen en de zeug bepaalt het aantal jongen (net zoals bij veel andere zoogdieren, waaronder de mens). Onderzoek wijst uit dat zowel het bepalen van het geslacht als het bepalen van het aantal van de jongen erfelijk bepaald is. Als een zeug de eerste keer twee jongen heeft gekregen, zal het waarschijnlijker zijn dat haar tweede nest uit één, twee of drie jongen bestaat, dan dat haar tweede nest uit vijf of zes jongen bestaat. Omgekeerd is het zo dat zeugen die een groot nest hebben, er meestal toe neigen altijd grote nesten hebben.
Als een beer voor veel zoons zorgde, zullen die zonen ook een neiging hebben meer zoons dan dochters te verwekken.
top
Acceptatieproblemen
Ieder dier is een individu met een eigen karakter en persoonlijke voor- en afkeuren. En soms komen die duidelijk tot uiting, zoals in onderstaande voorbeelden.
De zeug wil de beer niet
Het kan voorkomen dat de zeug de beer pertinent niet wil. Dat kan te maken hebben met een persoonlijke voorkeur van de zeug maar er wordt ook wel gezegd dat de genen van de beer en de zeug dan niet bij elkaar passen. Wat de reden ook is: het kan voorkomen dat de zeug weigert om de beer toe te laten. Als ze al een tijdlang samen zitten en ze weigert nog steeds kan je maar beter op zoek gaan naar een andere beer.
Een andere reden waarom de zeug de beer niet wil accepteren kan zijn omdat ze ziek is. Hersenafwijkingen kunnen tot gestoord gedrag lijden en ook al kan de zeug een normaal leven leiden, het kan voorkomen dat de afwijking tot uiting komt als ze bij een beer wordt gezet. Als er inderdaad sprake is van een hersenafwijking dien je haar uiteraard niet zwanger te laten worden.
De beer wil de zeug niet
Een beer heeft eigenlijk altijd wel interesse in een zeugje, zeker als het zeugje bronstig is, maar het kan toch voorkomen dat de beer geen zin heeft. Indien dat zo is en er is geen aanwijsbare oorzaak te vinden, zoals bijvoorbeeld ouderdom, dan is een onderzoek door de dierenarts op zijn plaats. Het kan zijn dat de beer ziek is of iets onder de leden heeft waardoor hij lusteloos en zonder energie is. Als blijkt dat hij fysiek geheel gezond is en hij wil de zeug desondanks niet, zit er niets anders op dan op zoek te gaan naar een andere beer.
top
Problemen met zwanger worden
Als het zeugje niet zwanger wordt nadat ze een aantal maanden bij een beer heeft gezeten, kunnen er een aantal dingen aan de hand zijn waardoor ze niet zwanger wordt. De zeug moet wel minstens twee perioden van bronstigheid bij de beer hebben gezeten, dus minimaal anderhalve maand, voor je je af kan vragen of er iets aan de hand is. Soms is er helemaal niets aan de hand en wordt de zeug pas na twee of drie maanden zwanger. En soms dienen bepaalde omstandigheden eerst hersteld of aangepast te worden voor ze in verwachting kan raken.
De beer is steriel
Het kan aan de beer liggen. Als hij steriel (onvruchtbaar) is, is het logisch dat de zeug niet zwanger wordt, ook al wordt zij bronstig en paren ze. Je moet wel zeker weten dat de beer steriel is: als hij voor nageslacht bij een andere zeug gezorgd heeft, is hij niet steriel dus zou het moeten lukken. Als hij geen nageslacht heeft, kan het zijn dat hij steriel is doordat de eikel van zijn penis niet intakt is. Desondanks kan het altijd voorkomen dat een zeug niet zwanger wordt van een vruchtbare beer, terwijl zij wel zwanger wordt van een andere beer en hij een ander zeugje zwanger kan maken. Dat is dan een van de raadselen van de natuur!
De beer is onervaren
De beer kan zo enthousiast zijn, of wellicht zo dom, dat hij de kop van de zeug bestijgt, of haar flank. De beer zal vanzelf wel inzien dat dat niet de juiste plek is en zijn paargedrag aanpassen, maar hier kan even overheen gaan.
De zeug is te oud
Oudere zeugjes kunnen minder makkelijk in verwachting raken en het kan zijn dat na een bepaalde leeftijd een zeugje helemaal niet meer zwanger wordt. Het kan ook zijn dat een zeugje op jonge leeftijd een nestje heeft gekregen en daarna een aantal jaren niet meer; ook dan kan het voorkomen dat ze moeilijker of niet meer zwanger raakt. De beste leeftijd voor het in verwachting raken van een zeugje van haar eerste nest is vanaf vijf maanden tot ongeveer tien maanden.
De zeug is in een slechte conditie
In een slechte conditie zijn is noch voor de mens noch voor het dier een goed moment om aan iets nieuws te beginnen en zeker niet als dat een zware fysieke belasting vergt - en dat doet een zwangerschap nu eenmaal. Een zeugje moet in topconditie zijn voor ze in verwachting mag raken en als ze dat niet is, moet je ervoor zorgen dat ze een topconditie krijgt. Alles over de juiste huisvesting vind je op de pagina Huisvesting en alles over een goede voeding vind je op de pagina Voeding.
De zeug heeft een miskraam gehad
Op zich is een miskraam al een teken dat er iets niet goed is: met de zeug omdat ze bijvoorbeeld ziek is of met de omgeving omdat het bijvoorbeeld te warm is of met de jongen om redenen die meestal niet na te gaan zijn. Een miskraam wil niet zeggen dat de zeug nooit voldragen jongen kan krijgen, maar als ze tot twee keer toe een miskraam heeft gehad terwijl zij in topconditie was en alle omgevingsfactoren in orde waren, is het verstandiger om haar niet meer zwanger te laten worden. Dit is zeker het geval als ze twee keer zwanger is geweest van twee verschillende beren. Zeugen die een miskraam hebben gehad, hebben een verhoogde kans dat het volgende nest weer in een miskraam uitmondt, terwijl de zeug bij een miskraam altijd een verhoogde kans heeft te sterven.
De zeug heeft cysten in of aan de voortplantingsorganen
Cysten aan de eierstokken (de plaats waar de eitjes rijpen) kan er voor zorgen dat er verklevingen zijn in de eierstokken of de eileiders (de verbinding tussen de eierstokken en de baarmoeder) zodat de eitjes niet kunnen rijpen of niet door de eileiders heen komen. En zonder eitjes is er geen kans dat de zeug zwanger wordt. Het is een aandoening die vrijwel alleen vastgesteld kan worden als de zeug zichtbaar ziek is. Laten opereren zodat ze alsnog zwanger kan worden is geen optie omdat operaties met als doel alsnog zwanger te worden niet bij cavia's uitgevoerd worden. Een cyste in de baarmoeder kan voor bloedverlies zorgen en miskramen.
De zeug krijgt of kreeg te weinig vitaminen
Vitamine C is heel belangrijk, voor alle cavia's, en vitamine E wordt ook wel de vruchtbaarheidsvitamine genoemd. Zonder deze vitamines is het uitgesloten dat een zeug zwanger wordt, maar ze heeft ook alle andere vitamines nodig om goed gezond te zijn. Een gezond en gevarieerd menu is dan ook van levensbelang (en niet alleen voor zwangere cavia's.). Een zwangere zeug heeft overigens dubbel zoveel vitamine C nodig als een cavia die niet zwanger is.
Omgevingsfactoren zijn niet goed
De omgevingsfactoren moet in orde zijn. Het mag niet te koud zijn, maar ook niet te warm: de ideale temperatuur voor cavia's is 20-22 graden Celcius. De luchtvochtigheid moet goed zijn: tussen de 40-60%. Er moet voldoende daglicht zijn, maar de zeug mag niet in het volle zonlicht staan. Als er zon in het hok schijnt, moet er ook voldoende schaduw zijn, en, heel belangrijk: de temperatuur in de schaduw mag niet boven de 22 graden Celsius uitkomen - anders heeft de schaduwplek weinig zin. Het mag niet tochten, maar er moet voldoende frisse lucht zijn.
Als één van de omgevingsfactoren afwijkt van het optimale, kan dat de conditie van de cavia's beïnvloeden.
Stressvolle factoren
Als een dier gestressed is, is het geen goed tijdstip om zwanger te worden. Dat geldt net zo zeer bij ons in huis als in het wild. Als de zeug net is verhuisd of om een andere reden een reis heeft gemaakt, als er nieuwe cavia's bij zijn gekomen of als er een is gestorven of als er een andere verandering heeft plaatsgevonden in de leefomstandigheden dient ze daarvan bij te komen voor ze (weer) in topconditie is.
De zeug is te dik of te mager
Zowel te dikke zeugen als zeugen die te mager zijn, kunnen moeite hebben met zwanger worden. Een te magere zeug moet uiteraard eerst aansterken en een goede conditie verkrijgen voor ze zwanger mag worden. Als ze te mager is, heeft ze ook geen reserves en reserves zijn juist heel belangrijk voor een zwangere zeug omdat vooral het zogen een enorme aanslag op haar lichamelijke gesteldheid pleegt.
Een te dikke zeug is ook niet in een goede conditie, maar je kan een cavia niet zomaar op dieet zetten. Daar kan een cavia aan sterven. Meer over te dikke cavia's vindt je op de pagina Te dik? en meer over te dikke zwangere cavia's onder Te dik en zwanger.
De zeug is steriel
Als geen van bovenstaande factoren van toepassing zijn en ze wordt niet zwanger en ze is ook nog nooit zwanger geweest kan het zo zijn dat de zeug steriel (onvruchtbaar) is. Ook als er niets te ontdekken is en alles is normaal en werkt normaal, dan kan het alsnog zo zijn dat ze nooit zwanger wordt.
top
Op welke leeftijd mag een zeug zwanger raken?
Een zeugje mag voor het eerst zwanger raken als ze vijf maanden of ouder is en als ze minimaal 800 gram weegt.
top
Tot welke leeftijd mag een zeugje haar eerste nest krijgen?
Tot ongeveer het eerste jaar. Ideaal is als een zeugje voor de eerste keer gedekt wordt als ze tussen de vijf en tien maanden oud is.
top
Op welke leeftijd mag een beer dekken?
Beren kunnen geslachtsrijp zijn als ze vijf weken oud zijn, maar dan zijn ze nog erg klein om een zeug te dekken. Het hofmaken van een zeug en paren met een zeug kost erg veel energie, en dat dient een beer natuurlijk wel te hebben. Indien hij nog volop in de groei zit, kan hij zijn energie beter besteden aan groeien. Bovendien is er nog het praktische probleem: Een klein beertje kan moeite hebben om een (veel) grotere zeug te dekken, simpelweg omdat hij niet tegelijkertijd zijn penis in haar vagina kan inbrengen en zich aan haar vasthouden omdat hij niet boven haar uit kan komen en haar dus niet als steun kan gebruiken.
Een leeftijd van drie maanden is dan ook het minimum voor een beer waarop hij een zeugje mag dekken. Dit is niet omdat hij niet eerder zou kunnen dekken, maar omdat hij, als hij jonger is, teveel van zichzelf zou kunnen vergen. Ook hierom wordt wel aangeraden een jonge beer niet bij een hele groep zeugjes te zetten, maar hem te laten beginnen met één zeug en pas later, als hij gewend is aan het dekken, hem bij meerdere zeugen te zetten indien het gewenst is dat de zeugen zwanger raken. Dit houdt overigens niet in dat beren niet daarvoor kunnen dekken, want dat kunnen ze wel: Beren kunnen al vanaf een leeftijd van vier weken geslachtsrijp zijn.
top
Wanneer is een zeugje bronstig?
Een zeug is eens in de 14-18 dagen bronstig. De cyclus kan per zeug verschillen. Opvallend is wel dat zeugen die langere tijd bij elkaar leven, soms dezelfde cyclus hebben, dus op hetzelfde tijdstip bronstig worden.
top
Is de zeug direct na de bevalling weer bronstig?
Ja, dat kan. Niet iedere zeug is gelijk, maar er zijn zeugen die direct na de bevalling weer bronstig zijn. De zeug kan dan ook minuten na de bevalling weer gedekt worden als er een ongecastreerde beer bij is. Dat is natuurlijk erg slecht, want zowel zwanger zijn als zogende jongen hebben, is een enorme aanslag op een lichaam. De kans is dan ook aanwezig dat de zeug (en jongen) dat niet overleeft.
Daarom ook mag er geen ongecastreerde beer bij zijn.
top
Wat is bronstig?
Bronst is de paardrift van dieren en bronstig is de bereidheid te paren. Bronstig wil zeggen dat de zeug bereid is tot paren. Ze wordt bronstig omdat er in die periode een eisprong plaatsvindt: Een aantal eitjes is rijp geworden en die kunnen bevrucht worden. Meer over de bronst vind je op de pagina Genitalia bij Bronst.
top
Mijn zeug ruikt; wat is dat?
Tijdens de bronst zwellen de geslachtsdelen op en wordt er een bepaalde vloeistof afgescheiden. Dit ruikt de beer en hij raakt hier opgewonden van en wil paren met de zeug. Het kan zijn dat je de geur ruikt die de zeug afscheidt, maar het is waarschijnlijker dat je ruikt wat de beer afscheidt door middel van zijn geurklier.
top
Mijn beer ruikt; wat is dat?
Als een beer een zeug ruikt die bronstig is, of als hij bij een (voor hem nieuwe) zeug wordt gezet, raakt hij opgewonden en wil hij paren. Om indruk te maken op de zeug, scheidt hij een bepaalde stof uit uit zijn geurklier. Deze geurklier wordt ook opengesperd als hij bezig is de zeug het hof te maken. De geur bevat seksferomonen die voor de zeug erg aantrekkelijk zijn. Dit is dan ook de geur die je ruikt (cavia's vinden dat aantrekkelijk, maar wij kunnen het behoorlijk vinden stinken!)
top
Waarom sproeit mijn zeug met urine?
Zeugen sproeien met urine als ze bronstig zijn of als ze een beer weg willen jagen. In het geval dat ze bronstig zijn, doen ze het om duidelijk te maken dat ze dat zijn. Als een beer erg opdringerig wordt en ze hebben daar helemaal geen zin in, ongeacht of ze wel of niet bronstig zijn, kunnen ze met urine spuiten. Soms spuit de urine zelfs in het gezicht van de beer. Zo laten ze de beer weten dat ze schoon genoeg van hem hebben.
top
Waarom sproeit mijn beer met urine?
Beren sproeien niet. Wat ze wel doen is hun territorium markeren; dat doen ze door met hun kont over de grond te schuiven zodat de geur uit hun geurklier op de grond wordt afgegeven. Ze kunnen hierbij ook plassen. Vaak zie je dat een cavia, zowel beer als zeug, als hij terug wordt gezet in een kooi waar een vreemde geur hangt, eerst even gaat plassen. Op die manier wordt ook de eigen geur overbracht.
top
Is de zeug na een dekking direct zwanger?
Dat kan, maar hoeft niet. De ene keer wordt een zeug wel direct zwanger, de andere keer duurt het langer. Het kan ook zijn dat een zeug van de ene beer wel direct zwanger wordt, en het bij een ander wat langer duurt.
top
Hoe vaak mag een zeug zwanger worden?
Daar lopen de meningen over uiteen, maar ieder weldenkend mens is het er wel over eens dat het maximum aantal nesten dat een zeug per jaar mag krijgen twee is. Ik vind dat overigens nog te veel. Ik vind dat één keer per jaar meer dan genoeg is. Uiteindelijk heb je ruim twee maanden voor de zwangerschap en één maand zogen en als je dat per se twee keer per jaar wilt doen, houdt je na iedere zwangerschap nog maar krap drie maanden over om bij te komen en aan te sterken. Afgezien daarvan vind ik dat een dier geen broedmachine is en ook recht heeft op een tijdlang gewoon kunnen leven zonder zwangerschappen.
Maar, zoals gezegd, lopen de meningen daar over uiteen, maar is twee nesten per jaar dus het absolute maximum.
top
Tot welke leeftijd mag een zeug zwanger worden?
Algemeen wordt drie tot vier jaar aangehouden; daarna gaat de zeug dan met pensioen. Het is niet aan te raden een zeug nogmaals zwanger te laten worden na haar vierde jaar.
top
Tot welke leeftijd mag een beer dekken?
Beren kunnen hun leven lang zeugjes dekken, maar vaak loopt hun vruchtbaarheid terug naarmate ze ouder worden of duurt het langer voor ze een zeug met succes gedekt hebben. Algemeen wordt vier tot vijf jaar aangehouden; daarna gaat de beer dan met pensioen.
top
Wanneer moet de beer weg?
Als je de datum van de dekking weet, weet je ook wanneer ze uitgerekend is en dan kan je de beer twee weken voor die datum bij haar weghalen. Je kan de beer ook bij haar weghalen als ze zichtbaar dikker wordt en/of als je de jongen voor de eerste keer voelt bewegen. Sommige zeugen vinden het helemaal niet plezierig dat de beer er nog steeds is en zij reageren dan ook heel chagrijnig en zijn snel geïrriteerd door de beer. Ook dan kan je de beer rustig weghalen. Als je niet weet wanneer de dekking plaatsvond, dien je de beer weg te halen als je zeker weet dat ze in verwachting is, dus als je de jongen hebt voelen bewegen of als ze zo dik is dat er geen twijfel meer mogelijk is. Beter is echter als je de jongen voor de eerste keer hebt voelen bewegen want dat is met ongeveer zes weken en dan ben je dus ruim op tijd. Want soms zie je niet dat ze dikker wordt en zie je pas op het allerlaatst dat ze in verwachting is. Dat kan voorkomen als ze één jong heeft.
Langzaam laten wennen
Haal de beer niet abrupt van de ene op de andere dag weg zodat ze hem niet meer ziet, maar zorg voor een geleidelijke overgangsperiode zodat ze er aan went dat ze hem steeds minder vaak ziet. Je kan hiertoe de kooi in tweeën splitsen met gaas of je kan twee kooien naast elkaar zetten. Laat ze eerst nog overdag alleen maar zet ze 's nachts apart en maak de periode dat ze overdag bij elkaar zijn steeds korter. Uiteindelijk kan je dan de kooien verder van elkaar af zetten of je kan een gordijntje (een stuk doek) over het gaas spannen zodat ze elkaar niet meer kunnen zien.
Haal de beer echter ook niet te laat bij haar weg. Het kan heel goed dat ze geïrriteerd raakt alleen al door zijn aanwezigheid. Haal hem dan weg.
Ook als ze niet geïrriteerd raakt, moet je overwegen hem weg te halen omdat ze toch haar rust nodig heeft en die krijgt ze niet als de beer constant bij haar is. De beer zal haar nog rustig achterna zitten, haar bespringen en proberen haar te dekken, zeker als ze last heeft van een zwangerschapsbronstigheid en dat doet haar gezondheid geen goed. Alleen als hij heel rustig is en haar niet lastig valt, kan hij bij haar blijven. Anders dient hij toch minimaal twee weken voor de bevaling bij haar weggehaald te worden zodat ze zich in alle rust kan voorbereide op de bevalling.
top
Wanneer mag een beer ná de bevalling weer bij de zeug?
Is de beer gecastreerd?
Is de beer langer dan zes weken geleden gecastreerd?
Dan kan hij eventueel bij de bevalling blijven en is er dan daarna ook direct bij. Echter, er zit wel een gevaar hieraan omdat de zeug direct na de bevalling weer bronstig is. De beer zal haar (ook al is hij gecastreerd) dan willen dekken en in deze algehele opwinding kunnen er jongen vertrappeld worden en zelfs sneuvelen.
Sommige beren zijn sullen en komen nog niet in beweging als de kooi instort terwijl andere erg dominant zijn en de zeug geen rust gunnen. Het hangt dus ook van de beer af. Toch, als je zekerheid voorop wilt stellen, dan kan je ze beter gescheiden houden vanaf twee weken voor tot één à twee weken na de bevalling.
LET OP! Let ook dan goed op als je de beer erbij zet: Hij zal een tijd geen zeug/cavia gezien hebben, en zeker niet déze zeug en kan daarom behoorlijk irritant zijn voor de zeug en de jongen. Hij zal op alles willen rijden en als hij erg dominant en op paren belust is, doet dit de opgroeiende jongen zeker geen goed. Als hij de zeug of jongen irriteert, is het beter te wachten tot de jongen vier weken oud zijn.
Is de beer korter dan zes weken geleden gecastreerd?
Als de beer korter dan zes weken geleden is gecastreerd, mag hij er sowieso niet bij omdat hij dan de zeug kan dekken. Als hij eenmaal zes weken is gecastreerd en er zijn één à twee weken verstreken sinds de bevalling, dan mag hij er weer bij.
LET OP! Let ook dan goed op dat hij de zeug of de jongen niet irriteert. Beren die willen paren kunnen erg irritant zijn, zeker voor zeug en jongen die bij moeten komen van de bevalling en moeten zogen. Een beer die steeds overal op rijdt, is stressverhogend en niet bevorderlijk voor het rustig en kalm opgroeien van de jongen. Houd hem in dat geval gewoon apart.
Is de beer niet gecastreerd?
Is de beer niet gecastreerd en wil je opnieuw jonkies?
Als de beer niet gecastreerd is en je wilt opnieuw jonkies, dan mag de beer er niet bij. Hij mag er dan pas weer bij als de zeug toe is aan een nieuwe zwangerschap.
Is de beer niet gecastreerd en wil je geen jonkies meer?
Als de beer niet gecastreerd is en je wilt geen jonkies, dan mag hij er niet bij. Immers, als je hem op de dag van de bevalling laat castreren, dan moet je alsnog zes weken wachten voor hij erbij mag, en dan zijn de jonkies al groot genoeg om op eigen benen te staan. Om hem wel bij de bevalling aanwezig te laten zijn of hem kort daarna erbij te zetten, zou je hem minimaal twee weken voor de bevalling moeten laten castreren. Een bevalling komt echter vaak niet op de uitgerekende dag (en soms weet je die niet eens) dus dan is het nog maar de vraag hoeveel weken hij gecastreerd is als de zeug bevalt.
LET OP! Het kan een slecht idee zijn om de beer bij de bevalling te laten of er kort daarna bij te zetten! Lees er meer over hierboven bij 'Is de beer langer dan zes weken gecastreerd?'
|
home