Ieder dier (en ook de mens, want wij zijn ook dieren) is ingedeeld in een systematisch overzicht. Waarom dat zo is? Omdat de mens ervan houdt alles te categoriseren en in te delen zodat het overzichtelijk wordt. Zo kan iedere diersoort worden teruggevonden in het schema - ook de cavia. Deze indeling is niet nieuw, want Aristoteles stelde, ruim 2300 jaar geleden, al een systeem op om de dieren in te delen, alleen zat toen de cavia er niet bij, want die was toen nog niet 'ontdekt'!

De cavia is ingedeeld in de Orde Rodentia

Ongeveer eenderde van alle zoogdieren zijn knaagdieren. De wetenschappelijke naam voor knaagdieren is Rodentia en alle knaagdieren behoren tot de Orde Rodentia. Het woord rodentia is afgeleid van het Latijnse werkwoord rodere wat knagen betekent.



Indeling waarop?

Waarop worden de dieren ingedeeld? Er zijn verschillende manieren daarvoor, zoals indeling naar voortbeweging (lopen, zwemmen, vliegen, kruipen, glijden et cetera) of naar leefomgeving (zee, land, lucht et cetera) of naar milieu (bosdieren, zoutwaterdieren, zoetwaterdieren et cetera) maar de indeling waar uiteindelijk voor gekozen is, is die naar de specifieke kenmerken van de lichaamsbouw.
Het bleek namelijk dat, ondanks de overweldigende hoeveelheid soorten dieren, het aantal vormen van lichaamsbouw beperkt is. Ook al zijn er bijvoorbeeld 300.000 kevers die allemaal verschillen in grootte, leefwijze, milieu et cetera, toch zijn er een aantal specifieke kenmerken die ze tot kevers bestempelt. En, ook al weet je niet wat de naam is van een kever als je hem ziet, toch weet je heel beslist dat het een kever is – en niet een worm of een spin.



top



Indeling hoe?

Het systeem waarin ieder dier is gerangschikt, is een nogal uitgebreide. Dat kan ook niet anders als je bedenkt dat er ontelbaar veel diersoorten zijn. Alleen al de Orde der Knaagdieren bestaat uit 29 families - 40% van alle zoogdieren zijn dan ook knaagdieren! Onderstaand is een voorbeeld van hoe de dieren zijn ingedeeld. Dit voorbeeld gaat uit van de Cavia porcellus, onze huiscavia.

(Een chordadier is een dier met een chorda, oftewel een ruggestreng.)



top



Wie begon hiermee?

Wie is er eigenlijk begonnen met dit indelen van dieren? Dat gebeurde al heel lang, zeker al sinds de tijd van Aristoteles, maar ook al daarvoor werden dieren ingedeeld. Degene die echter de basis heeft gelegd voor het schema zoals wij dit nu nog kennen en gebruiken, is Carl von Linné, beter bekend als Linnaeus. Hij was een 18e eeuwse Zweedse natuuronderzoeker en hij schreef Systema Naturae.
Sinds die tijd zijn alle planten- en dierensoorten van een uit twee delen bestaande Latijnse of gelatiniseerde naam voorzien – de binaire nomenclatuur oftewel naamaanduiding door twee namen.
De eerste naam, die met een hoofdletter begint, geeft de naam van het geslacht aan, de tweede, die met een kleine letter begint, is de soortnaam. Dus in Cavia porcellus is de eerste naam de naam van het geslacht en de tweede naam die van de soort. Er zijn meerdere soorten cavia’s, maar er is maar één Cavia die porcellus heet.



top



Nog meer namen?

Misschien heb je wel eens een naam achter de naam van een dier gezien; bijvoorbeeld:
Cavia aparea, Erxleben.
Dat Cavia de naam van het geslacht is, is duidelijk (als je bovenstaande gelezen hebt) en de tweede naam is de naam van de soort. Maar wat doet Erxleben er achter? Erxleben is in dit geval degene geweest die de Cavia aparea als eerste beschreven heeft. Dat de naam van de beschrijver genoemd wordt, heeft tot doel aan te geven in ongeveer welk jaartal de eerste beschrijving plaatsvond. De Cavia aparea is daarna nog vele malen beschreven, maar Erxleben is de eerste geweest. Het kan echter gebeuren dat degene die het dier beschreef, dat niet correct heeft gedaan. Dat overkwam velen, waaronder Linnaeus. Daarom kan er ook een naam tussen haakjes achter staan. Zie onderstaand stukje voor de uitleg daarover.



top



Veel veranderd

Sinds de tijd van Linnaeus en zijn Systema Naturae is er veel veranderd: ontzettend veel nieuwe diersoorten zijn ontdekt sinds die tijd en niet alles wat in die tijd opgeschreven en benoemd werd, berustte op waarheid. In later tijden deed men zoveel ontdekkingen, dat veel van de in die tijd toegekende namen veranderd moesten worden. Het kon zijn dat er zoveel andere soorten ontdekt werden dat de oorspronkelijke indeling niet meer van toepassing was omdat diersoorten die men eerst in één geslacht plaatste, eigenlijk in meerdere aparte geslachten onverdeeld moesten worden.
Een voorbeeld hiervan zijn twee slakken die Linnaeus heeft beschreven. De eerste is de Helix pomota Linné oftewel de wijngaardslak. De tweede is de Helix nemoralis Linné, oftewel de veldslak. Linnaeus voegde de twee slakkensoorten bij elkaar in het geslacht Helix. Maar er werden nog veel meer slakken ontdekt die eigenlijk bij de veldslak hoorden, maar niet bij de wijngaardslak. Het resultaat is dat de veldslak samen met de andere slakkensoorten in het geslacht Cepaea is geplaatst, terwijl de wijngaardslak als geslacht Helix behield.
De naam van de veldslak, Helix nemoralis Linné was dus niet meer correct en deze is dan ook veranderd in Cepaea nemoralis (Linné). Dat Linné nu tussen haakjes staat, komt omdat Linnaes wel de eerste was die de veldslak beschreef, maar hij deelde hem niet correct in. Maar door de naam Linné tussen haakjes te plaatsen, weten we in ongeveer welk jaar de veldslak voor het eerst beschreven werd. Dan moet je natuurlijk wel weten wanneer Linneaus leefde, maar voor hen die zich hiermee bezighouden, is dat natuurlijk bekend.



top



Waarom al die Latijnse namen?

Waarom moeten dieren (en planten) een Latijnse naam hebben? Is een andere naam niet makkelijker? Er zijn natuurlijk heel veel talen op de wereld. Stel dat je foto’s wilt nemen van de rotscavia. Leuk! Nu heb je het adres doorgekregen van een Duitser die weet waar je de rotscavia kan fotograferen. Maar als jij rotscavia tegen hem zegt, dan weet hij niet over welk dier je het hebt. Misschien weet je dat in het Duits rotscavia Felsenmeerschweinchen is, maar misschien ook niet. En in een gemiddeld Duits woordenboek vind je het woord rotscavia niet. Maar als je een boek hebt over rotscavia’s, staat daar geheid de Latijnse naam bij. Dus al wat je hoeft te doen is te zeggen dat je Kerodon rupestris wil fotograferen en hij weet over welk je dier je het hebt. En weet hij het niet, dan hoeft hij alleen maar op te zoeken welk dier dat is.Zo is het makkelijk communiceren. Jij weet dat je de rotscavia wilt fotograferen en hij weet dat je Felsenmeerschweinchen wilt fotograferen. Zo fungeert de Latijnse naam van ieder dier als een soort Esperanto.
Maar dat is natuurlijk niet de echte reden dat er aan dieren en planten Latijnse namen werden toegekend! De echte reden is dat in de tijd dat men dieren en planten namen begon te geven, Latijns de taal van de wetenschap was en ook de taal waarin men onderling communiceerde. Men sprak in het Latijn, Latijn was de voertaal op universiteiten en men schreef boeken in het Latijn. En derhalve gaf men ook Latijnse namen.



top



Correcte indeling?

Het mag lijken alsof het systematisch overzicht van de dierenwereld een vaststaand feit is, maar niets minder is waar. Er worden nog steeds nieuwe diersoorten ontdekt die een plaatsje moeten krijgen en er worden nog steeds ontdekingen gedaan waardoor duidelijk wordt dat een indeling niet geheel correct is. Veel dieren zijn ook nog eens door verschillende auteurs onder verschillende namen ingedeeld of beschreven, wat het geheel er natuurlijk niet overzichterlijker op maakte.


Verdeelde meningen, maar toch regels

Afgezien daarvan zijn de meningen ook nog eens verdeeld over de indeling. Internationaal is er nog steeds geen overeenstemming over de precieze indeling en de exacte namen. In 1953 was er een Internationaal  Zoölogisch Congres in Kopenhagen om wat regels vast te stellen voor het schema. Zo werd bepaald dat algemeen ingeburgerde namen niet meer mochten worden vervangen door ná 1953 ontdekte oudere namen. Dat houdt het volgende in: stel dat iemand ontdekt dat Cavia porcellus vóór 1953 eigenlijk Cavia internationalis heette, dan mag die oudere naam toch niet gebruikt worden.


Aparea of tschudii?

En dan is er nog de kwestie van de onderzoekers die er verschillende meningen op na kunnen houden. Zo kan het gebeuren dat je de Cavia aparea tschudii tegenkomt. Tegenwoordig is het niet ongewoon om in plaats van de tweevoudige naamaanduiding (binaire nomenclatuur) een drievoudige naamaanduiding tegen te komen, waarbij de derde naam de ondersoort of het ras aan kan geven. Dit alles om de precieze plaats in het schema gemakkelijker te maken. Of het dat echt gemakkelijker maakt…
De cavia aparea wordt door veel biologen niet erkend als een aparte soort en zij zeggen dat de Cavia aparea en de Cavia tschudii één en dezelfde soort zijn. Daarom noemen zij beide soorten Cavia aparea tschudii. Anderen zeggen dat de wilde cavia en de huiscavia eigenlijk een en dezelfde zijn en noemen beide Cavia porcellus. En weer anderen zeggen dat de wilde cavia eigenlijk een afstammeling is van de gedomesticeerde cavia. Dat zou komen omdat de gedomesticeerde cavia ontsnapte en in het wild verder leefde. Deze verwilderde cavia zou dan de voorvader zijn van de gedomesticeerde cavia. Nogal ingewikkeld allemaal, en dat is soms ook het geval met de systematische indeling van het dierenrijk!



top



Alle knaagdieren lijken op elkaar

Knaagdieren lijken veel op elkaar. Of het nu een eekhoorn, een muis of een cavia is, ze lijken allemaal op elkaar. Misschien vind je dat een eekhoorn en een cavia niet veel overeenkomsten hebben (alleen al de staart van de eekhoorn!) maar toch hebben ze zoveel overeenkomsten dat ze beiden ingedeeld zijn in de Orde Rodentia.


Bijzondere tanden

De grootste overeenkomst tussen knaagdieren zijn de tanden. Ze hebben allemaal boven en onder twee snijtanden. De hoektanden en de voorste valse kiezen ontbreken. Hierdoor ontstaat, althans bij haasachtigen, de diastema tussen de snijtanden, oftewel het spleetje tussen de voortanden!
Met één uitzondering (het geslacht Heliophobus oftwel de molratten die 28 tanden heeft) heeft niet één knaagdier meer dan 22 tanden, maar minder komt ook vaak voor.
De tanden kunnen het hele leven doorgroeien omdat de tanden wortelloos zijn. En dit komt omdat de pulpaholte zich niet sluit. De pulpaholte is het binnenste van een tand of kies dat gevuld is met tandpulpa. Tandpulpa is het levende gedeelte van de tand of kies dat uit botcellen, bloedvaten, lymfevaten en zenuwen bestaat. De tandpupla voorziet tand of kies van bloed en voedingsstoffen en voert afvalstoffen af.
Omdat de pulpaholte zich niet sluit, en er derhalve altijd bloed en voedingsstoffen naar het gebit kan worden aangevoerd, kunnen tanden en kiezen blijven groeien.
De buitenkant van de tand is met hard tandemail bekleed, de acherzijde echter niet. Hierdoor slijt de zachtere achterkant sneller af dan de voorkant zodat een beitelvormig snijvlak ontstaat. De hazelip ontstaat omdat de bovenste snijtanden via een huidplooi buiten de mond steken. Sommige knaagdieren hebben wangzakken met openingen bij de mondhoeken.



top



Families en zo...

Er zijn heel veel verschillende soorten knaagdieren die tot de Orde der Knaagdieren behoren. Ze zijn ingedeeld in families. Alle soorten die in één familie zijn ingedeeld, hebben heel veel overeenkomsten. Knaagdieren die niet in één en dezelfde familie zitten, hebben toch nog zoveel overeenkomsten dat ze allemaal knaagdier genoemd worden. In iedere familie kan weer een onderverdeling zijn naar onderfamilies.
Zo behoren de cavia’s tot de Orde Rodentia, maar ook tot de familie Caviidae. En de familie Caviidae is ingedeeld in de onderfamilies Caviinae en Dolichotinae (Mara's).
Vervolgens kunnen ook de onderfamilies weer worden onderverdeeld, en wel in geslachten. In het geval van de familie Caviinae zijn er verschillende geslachten, namelijk de Cavia, de Galea, de Kerodon en de Microcavia.
En voorts zijn al die geslachten weer onder te verdelen in soorten.



top   



Ingewikkeld?

Laten we het eens van de andere kant bekijken.
Je hebt het geslacht Cavia. Maar ook het geslacht Galea, het geslacht Kerodon en het geslacht Microcavia. Die lijken zoveel op elkaar dat ze allemaal in één onderfamilie zijn ingedeeld, en die onderfamilie heet Caviinae. Het zijn allemaal neefjes en nichtjes van elkaar, zeg maar. Nu is er een andere onderfamilie, die van de Dolichotinae. Die lijken wel wat op de neefjes en nichtjes, maar niet zo veel dat ze tot dezelfde onderfamilie mogen behoren. Daarom is er een aparte onderfamilie voor hen, die van de Dolichotinae. Maar de onderfamilie van Dolichotinae en Caviinae lijken nu wel weer zoveel op elkaar dat ze tot één en dezelfde familie mogen behoren. En dat is de familie Caviidae.

In een schema ziet het er zo uit.

De families Caviinea en Dolichotinae zijn echter niet de enige die tot de Orde Rodentia, de Orde der Knaagdieren behoren. Deze families behoren er ook toe:

Agouti’s – Dasyproctidae
Bamboeratten – Rhizomyidae
Bevereekhoorns – Aplodontidae
Beverratten – Myocastoridae
Bevers – Castoridae
Blindmuizen – Spalacidae
Boomstekelvarkens – Erethizontidae
Chinchilla’s – Chincillidae
Eekhoorns – Sciuridae
Fluithazen – Ochotonidae
Hamsters – Cricetidae
Hazen – Leporidae
Hutia’s – Capromyidae
Kamvingers – Ctenodactylidae
Manenratten – Lophiomyidae
Molratten – Bathyergidae
Muizen – Muridae
Paca’s – Cuniculidae
Pakarana’s – Dinomyidae
Renmuizen – Gerbillidae
Slaapmuizen – Muscardinidae
Springhazen – Pedetidae
Springmuizen – Dipodidae
Stekelstaarteekhoorns – Anomaluridae
Stekelvarkens – Hystricidae
Wangzakmuizen – Heteromyidae
Wangzakratten – Geomyidae
Woelmuizen – Microtidae