|
Afrikaans
In Zuid-Afrika spreken ze onder andere Afrikaans (een dochtertaal van het Nederlands) en de cavia wordt er marmot genoemd.
 top
Albanees
In het Albanees is een cavia een kavie. Kavie lijkt natuurlijk veel op cavia.
top
Arabisch
In het Arabisch wordt 'cavia' zo geschreven:
 .
Je spreekt het uit als Ganzier el Bahr. Het betekent 'biggetje van de zee'.
top
Aymara
Het Aymara werd gesproken door de inwoners van de Aymara koninkrijken die in de Andes (Zuid-Amerika) lagen. Het wordt nu door 1 miljoen mensen uit Argentinië, Chili, Bolivia en Peru gesproken en is een officiële taal in de laatste twee landen.
Een cavia heet daar: wank'u.
top
Azerbeidjaans
In deze taal is de cavia: qvineya donuz. Donuz is een varken en qvineya is Guinees. Een Guinees biggetje dus!
top
Bahasia Indonesia
In het Bahasa Indonesia is een cavia een tikus Belanda. Dat betekent 'Nederlandse muis'. Dit omdat de cavia vroeger vanuit nederland naar Indonesië is gekomen. Ze dachten daarom dat de cavia uit Nederland kwam.
Sommige mensen in Indonesië noemen de cavia een marmut. In Nederland noemde men vroeger de cavia ook een marmot, dus daar zal dat vandaan komen.
Als je toevallig dit woord ziet voor een cavia: kelinci percobaan dan weet je dat niet goed is. Kelinci betekent namelijk 'konijn' en percobaan betekent 'proeven doen' of 'testen'. Een proefkonijn dus, en hoewel cavia's dat wel zijn, worden ze in Indonesië niet zo genoemd.
top
Baskisch
De Basken wonen in de Pyreneeën in Spanje en Frankrijk. Er zijn vier miljoen Euskotarrak, zoals ze zichzelf noemen. Een cavia noemen ze: akuri.
top
Bretons
Dit is een Keltische taal die gesproken wordt in het westen van Frankrijk. Het stamt af van het Cornish (en niet van het Gallisch). Een cavia wordt er rozh-indez genoemd, oftewel een varkentje uit Indië.
top
Bulgaars
Het Bulgaars is hetzelfde als het Russisch: een cavia is een moska svinka en het betekent biggetje van over de zee, maar bij hen is zee more. Het Bulgaars gebruikt ook het Cyrillische schrift:  .
top
Catalaans
In het Catalaans (een zelfstandige taal in Spaans Catalonië) heet de cavia conillet porquí of conillet d'Indies. Je raadt het vast al: een biggetje uit Indië.
top
Chinees
In het Chinees schrijf je cavia zo:  en spreek je het uit als uh-sjoe.
top
Deens
Een cavia is marsvin. Het betekent: biggetje van over zee. Mars betekent zee en svin betekent biggetje, hoewel dat ook vertaald kan worden als zwijn.
top
Doventaal (gebarentaal)
In doventaal wordt cavia weergegeven door met je ene hand een kommetje te maken en door met je andere hand net te doen of je een cavia aait die op die hand zit. Deze beweging herhaal je een paar keer.
  
Duits
In het Duits heet de cavia Meerschweinchen. Meer betekent 'zee' en Schweinchen 'biggetje'. Een 'zeebiggetje' dus. Hoewel men aanneemt dat ze Meerschweinchen heten omdat ze van over zee kwamen.
Men vermoedt ook dat de naam marmot afkomstig is van Meerschweinchen. Vroeger noemden veel mensen de cavia marmot. In het Achterhoekse dialect zijn varkens en biggen motten en een varken of big is een mot. Het Duitse Meer zou dan verbasterd zijn tot 'mar' en Schweinchen zou zijn vertaald in het Achterhoekse dialect als 'mot'.
top
Engels
In het Engels heet de cavia guinea pig, wat 'guinees biggetje' betekent. De benaming guinea pig komt in Engeland nog steeds voor, maar de naam cavy is aan een opmars bezig.
De naam guinea pig of guinees biggetje, kan op verschillende manieren verklaard worden.
 Verklaring 1
De eerste is dat de cavia's vanuit Guinea (Guinee op z'n Engels) naar Europa kwamen. Het waren dus biggetjes uit Guinea.
Dat de diertjes biggetjes werden genoemd, zal te wijten zijn aan het hoge fluitende geluid dat ze kunnen maken en dat wel wat lijkt op een varken. Dat geluid maken ze voornamelijk als ze het ergens niet mee eens zijn, of als ze iets eng vinden, en dat lijkt inderdaad op het geluid dat een varken maakt als hij gekeeld wordt. En omdat niemand in die tijd cavia's kende, zal er vast wel iemand hebben uitgeroepen bij het horen van zo'n nieuw en vreemd dier: "Wat is dat voor een dier? Het lijkt wel een varken!"
Verklaring 2
Een andere verklaring waarom ze guinea pigs of guinese biggetje heten, valt terug te voeren op de Engelse munt van rond die tijd. Dat was de Engelse guinea (ook wel guinee of gienje genoemd). De munt werd rond 1700 oorspronkelijk geslagen voor handel op Afrika. De naam van de munt komt van Guinee, een kolonie aan de westkust van Afrika. Het muntstuk had een officiële waarde sinds 1717 van 1 pond en 1 shilling (ongeveer 4 euro). Nu lijkt dat niet veel, maar toen was het erg veel geld voor een cavia. Guinea pig zou dan beteken: het biggetje dat een guinea kost.
Nieuw woord dankzij de cavia
Omdat cavia's als proefdieren werden en worden gebruikt, hebben de Engelsen er dankzij de cavia een nieuw woord bij: guinea pig betekent namelijk ook proefdier; niet alleen in de letterlijke betekenis van het woord, maar ook in de figuurlijke.
top
Esperanto
Een cavia noemt men in het Esperanto een kobajo of een afrika porketo. Het eerste betekent 'biggetje' en het tweede 'Afrikaans biggetje'. Het Esperanto is dus heel origineel, want alleen in deze taal komt de cavia uit Afrika.
top
Estisch
In het Estisch is cavia een merisiga. Dit lijkt zowel op het Russische woord als op de naam die de Scandinavische talen voor cavia gebruiken.
top
Faeröers
In het Faeröers is cavia marsvín.
top
Farsi
In het Farsi wordt 'cavia' zo geschreven:
 .
top
Filipijns
In het Filipijns is een cavia gini-pig of cavy.
top
Fins
Een cavia is marsu. Het betekent: biggetje van over zee.
top
Frans
In het Frans noemen ze de cavia cobayes of cochon d'Inde oftewel biggetje uit Indië of Indiaans biggetje.
top
Fries
In het Fries, de tweede officiële taal van Nederland, wordt een cavia bargemot genoemd.
top
Galicisch
Galicisch wordt gesproken in de autonome Spaanse provincie Galicië. Een cavia is daar een cobaia.
top
Gallisch
Dit is een Keltische taal die gesproken werd door de Gallische stammen die destijds in Frankrijk, Italië, Zwitserland en Duitsland leefden. dialect. Een cavia noemt men in Gallië een cobaia, ofwel een varkentje. Gallië in Frankrijk is de streek waar de avonturenreeks van Asterix en Obelix zich afspeelt. Zij zouden een cavia dus cobaia genoemd hebben - hoewel ze natuurlijk de voorkeur gaven aan de biggetjes van het everzwijn!
top
Gallo-Italiaans
Dit is een Italiaans dialect. De cavia is er een morigioeu.
top
Grieks
In het Grieks wordt 'cavia' zo geschreven:  . En zo spreek je het uit: indiko choiridio.
top
Groenlands
In het Groenlands is een cavia een nissa.
top
Guaraní
Dit is een van de officiële talen van Paraguay, maar de taal wordt ook in de aangrenzende landen gesproken. Het is een inheemse taal, dus van de oorspronkelijke bewoners, die ook door vele nieuwkomers gesproken wordt. Men noemt er de cavia akuti.
Dat lijkt veel op ons woord 'agouti' dat wildkleur betekent, maar of het dat ook is, weet ik niet. (In Hindi en Sanskrit komt ook het woord akuti voor; in het Hindu betekent het prinses, en in Sanskriet 'graag willen werken'.)
top
Haïtiaans
In Haïti is een cavia een kochon Gine. Gine betekent Guinea en kochon is konijn. Een Guinees konijn dus.
top
Hebreeuws
In het Hebreeuws schrijf je 'cavia' zo:  .
Je spreek het uit als kobi'o. Wat wel wat lijkt op cobaya, het Spaanse woord voor cavia.
top
Hindi
In het Hindi schrijf je het woord cavia zo:  .
top
Hongaars
Ook het Hongaars doet hieraan mee. Tengerimalac kan je opdelen in tengeri dat 'zee' betekent en malac dat biggetje betekent. Alweer een biggetje van over de zee.
top
Iers
In het Iers is cavia een muc ghuine. Dat betekent 'klein biggetje'.
top
IJslands
Een IJslandse cavia is een naggrís.
top
Incataal
De Inca's hebben de cavia's gedomesticeerd. Het Incarijk bestaat niet meer, maar hun taal leeft voort in Peru, Bolivia, Ecuador, Argentinië, Colombia en Chili waar zo'n acht miljoen mensen nog Quechua spreken. In het Quechua is een cavia quivi.
Misschien een leuke naam voor je nieuwe cavia? ;-)
De mensen die Quechua spreken worden door de Spaanstalige culturen in Zuid-Amerika aangeduid als Quechua Indianen, maar zij noemen zichzelf Runa, wat 'het volk' of 'de mensen' betekent en zij noemen hun taal, het Quechua, Runa Simi, oftewel 'de taal van het volk'.
De Spaanstalige culturen in Zuid-Amerika noemen een cavia cuy, meervoud cuyes. Ze spreken het uit als koei en koei-yes. Als je denkt aan het woord muy, wat 'veel' betekent in het Spaans, begrijp je de uitspraak van cuy. Veel mensen in Nederland zeggen echter kui, kwie of kuu.
top
Italiaans
In het Italiaans komt de naam op hetzelfde neer als in het Frans: Il porcellino d'India betekent biggetje uit Indië.
In het noord-oosten van Italië spreken ze het Marilenghe-dialect, ook wel Friulisch genoemd, en daarin is een cavia een cavie.
top
Japans
In het Japans is een cavia tenjiku nezumi, oftewel: .
Ze maken er overigens onderscheid tussen de wilde en de tamme cavia. Tenjiku nezumi kan zowel een tamme cavia als een wilde cavia betekenen, maar morumotto is de benaming voor een tamma cavia. En dat schrijf je zo:  .
En dat stamt af van het woord voor 'marmot' dat maamotto is. Eigenlijk is een Japanse cavia dus een afgeleide van een Japanse marmot - qua woord dan!
Tenjiku nezumi betekent letterlijk overigens 'hemelbamboemuis'. Tenjiku is hemelbamboe en nezumi is muis.
De naam 'guinea pig' is ook overgewaaid maar de Jappaners spreken dat op hun eigen manier uit, namelijk ginnia piggu en dat schrijf je zo:  .
top
Koerdisch
In het Koerdisch is een cavia een miskal.
top
Koreaans
In het Koreaans schrijf je 'cavia' zo:  .
Je spreekt het uit als gienie-a-pigoe.
top
Kroatisch
In het Kroatisch is een cavia een  . Spreek uit als: zamortsje.
top
Lets
In het Lets is een cavia een  en dat spreek je als volgt uit: joeras tjsoetjina.
Joeras is 'maritiem' of 'zee' en tjsoetjina is 'varkentje'.
top
Ligurisch
Dit is een Italiaans dialect. De cavia is er een porchìn d'India, oftewel een varkentje uit Indië.
top
Limburgs en Hoog-Limburgs
In het Limburgs en Hoog-Limburgs is een cavia een maerzwien.
Dit is verwant aan de marsvin van de Scandinavische landen en de Duitse Meerschweinchen. Mars/Meer betekent 'zee' en Svin/schweinchen 'biggetje'. En zo is het maer ook 'zee' en zwien ' biggetje' of 'zwijntje'.
Opmerkelijk in dit verband is dat in het oud-Duits de naam merswin voorkwam.
top
Litouws
In het Litouws is een cavia  .
Dat spreek je uit als joeroe kooliete.
top
Lombardisch
Lombardisch is een dialect dat in het noorden van Italië wordt gesproken. Een cavia is er een morigioeu.
top
Luxemburgs
In het Luxemburgs is een cavia een Versuchskanéngchen. Versuch is 'proef' en kanéngchen is 'konijn'. Een cavia wordt er dus een proefkonijn genoemd.
top
Macedonisch
Het woord cavia wordt zo geschreven in het Macedonisch:  en dat spreek je uit als morsko svintsje.
Morsko is 'maritiem' en svintsje is 'varkentje'.
top
Maleisisch
In het Maleisisch is een cavia een marmot.
top
Maltees
Een cavia is in het Maltees een fenek ta’ l-indi. Fenek is konijn en ta'l-indi is 'afkomstig uit Indië. Een Indisch konijn dus.
top
Noors
Een cavia is marsvin. Het betekent: biggetje van over zee. Mars betekent zee en svin betekent biggetje, hoewel dat ook vertaald kan worden als zwijn.
top
Oekraïens
Een cavia is in het Oekraïens een morska svinka en dat schrijf je zo:  .
Morska is 'varken'of 'big' en svinka is 'zee'.
top
Pools
In het Pools heet de cavia swinka morska. Swinia is 'biggetje' en morska is zee. Als swinia verbasterd is tot swinka, krijg je eenzelfde betekenis als in het Duits, namelijk 'biggetje van over de zee'.
top
Portugees en Braziliaans Portugees
Ook het (Braziliaans) Portugees doet hier aan mee: een cavia is een cobaia of een porquinho du India, alweer een biggetje uit Indië.
top
Roemeens
In het Roemeens is een cavia cobai, en dit is ook afgeleid van het woord dat de Spanjaarden gebruiken, cobaya.
top
Romagnolo
Dit is een Italiaans dialect. Een cavia wordt er purchin d'Engia genoemd, oftewel een varkentje uit Indië.
top
Romani
In het Romani is cavia balo-koro en bali-kori. De 'koro' en 'kori' is een aanduiding voor de 3e persoon enkelvoud, 2e naamval.
Balo-koro is een mannelijke cavia en bali-kori is een vrouwelijke cavia.
Bali is 'varken' en varno-balo is 'wild zwijn'.
top
Russisch
In het Russisch schrijf je het woord cavia zo:  en dat spreek je uit als morskaya svinka.
Het betekent varkentje van over de zee: morskaya is 'zee' of 'maritiem' en svinka is 'varken '.
top
Servisch
In het Servisch schrijf je cavia zo:  en je spreekt het zo uit: zamortsje.
top
Sloveens
In het Sloveens is een cavia een  . Je spreek het uit als morskie prashietjsek.
top
Slowaaks
Een cavia wordt er een  genoemd. Je spreek het uit als mortsjaa. Het betekent biggetje van over de zee.
top
Spaans
De Spanjaarden noemden cavia's Indiaans konijntje. Dat ze hen konijnen noemden is omdat ze nog nooit een cavia gezien hadden, maar wel konijnen kenden. Dat ze hen Indiaanse konijnen noemden, komt voort uit een levensgroot misverstand: Toen Columbus Amerika ontdekte, dacht hij dat hij een kortere weg naar Indië gevonden had en op de westkust van Indië beland was. (Daarom noemen wij Indianen nog steeds Indianen.)
De Spanjaarden noemen de cavia nog steeds zoals ze hen eeuwen geleden noemden: cobaya of conejillo de Indias, oftewel konijntje uit Indië.
top
Surinaams (Sranantongo en Sarnami)
'Surinaams' is eigenlijk een verkeerd woord omdat er meer talen dan alleen het Surinaams in Suriname worden gesproken, zoals Sranantongo en Sarnami.
In het Sranantongo is een cavia dyinipi maar soms wordt hij ook wel ginipi genoemd. Dat is afgeleid van het Engelse 'guinea pig'.
In het Sarnami Hindoestani (Hindoestaans) schrijf je het zo:  en spreek je het zo uit: giníepit.
top
Swahili
In het Swahili is een cavia een guinea nguruwe. Dat spreek je uit als guinee engoeroewe.
top
Tagalog
Het Tagalog is een taal die in de Fillipijnen wordt gesproken. Een cavia is er een gini-pig.
top
Thai
Het woord cavia wordt zo geschreven:  .
top
Tsjechisch
In het Tsjechisch is een cavia een morce, en dit betekent biggetje van over zee.
top
Turks
In het Turks is cavia een kobay. Dit is afgeleid van het woord dat de Spanjaarden gebruiken, namelijk cobaya. Een cavia wordt er ook wel een hint domuzu genoemd, dat betekent Indisch varkentje.
top
Urdu
In het Urdu schrijf je het woord cavia zo: 
top
Vietnamees
In het Vietnamees wordt cavia zo geschreven:  . Je spreekt het uit als tsjot baht.
top
Vlaams
In het Vlaans wordt de cavia wel steenratje of steense rat genoemd, maar ook zeeratje.
top
Welsh
In Welsh is een cavia een mochyn cwta. Mochyn betekent 'varken' en cwta betekent 'klein', dus 'klein varkentje'. Je spreekt het uit als mogin kuta.
top
Wit-Russisch
In het Wit-Russisch schrijf je cavia zo:  en dat spreek je uit als marskaya svinki.
Het betekent varkentje van over de zee: marskaya is 'zee' of 'maritiem' en svinki is 'varken '.
top
Zuid-Afrikaans
In het Zuid-Afrikaans is een cavia een cavia. Lekker makkelijk te onthouden dus!
top
Zweeds
Een cavia is marsvin. Het betekent: biggetje van over zee. Mars betekent zee en svin betekent biggetje, hoewel dat ook vertaald kan worden als zwijn.
Opmerkelijk in dit verband is dat in het oud-Duits de naam merswin voorkwam.
top
Zwitserduits en Retro-Romaans
Zwitserduits is een dialect-Duits dat ze in Zwitserland spreken. Het Zwitserduits is een verzamelnaam voor honderden dialecten, waaronder Bernduits, Bazelduits, Zürichduits en Walliserduits (dat zelfs voor de andere Zwitsers moeilijk te volgen is).
Een cavia is in deze dialecten: Meersäuli, Meersöili, Meerschweinli, Meerschweindli, Grunzerli.
Retro-Romaans of Romansch is een dialect dat in het oosten van Zwitserland gesproken wordt. Cavia in dat dialect is portg da mar. Portg is 'varken' en mar is 'zee'. Portg selvadi is 'wild zwijn'.
top
 De naam Cavia
De naam cavia komt uit het Latijns. In het Oud-Latijns is cavia Cavea porcellus. Het etymologisch woordenboek vermeldt dat de naam sinds 1863 in het modern Latijns in gebruik is. Het meldt tevens dat de naam cavia ook afkomstig is van cabiai, een woord dat in galibi gebruikt werd (galibi is een ge-pano-caribische taal - uit het Caribisch gebied).
top
Cavia in een holletje?
Het woord cavia zou afgeleid kunnen zijn van het Latijnse woord cavus dat 'holte' of 'gat' betekent. Dit lijkt een goede verklaring omdat cavia's in het wild in holen leven. Het woord cavus is afgeleid van het woord caverna dat 'hol', 'grot' of 'holte' betekent. Andere woorden die hier mee te maken hebben, zijn cavernula: 'klein holte', cavernosus: 'vol holten' en cavo: 'uithollen'.
top
Een holle cavia?
Maar cavus is een bijvoegelijk naamwoord dat 'hol' betekent. Niet in de betekenis van 'grot', maar in de betekenis van 'hol' zoals in 'een holle boomstam'. En aangezien je niet een dier gaat vernoemen naar de holtes die het in zijn lichaam heeft, aangezien dat geen specifiek kenmerk is omdat ieder dier dat heeft, is het onzeker of cavia van cavus is afgeleid. Al was het alleen maar omdat cavia een zelfstandig naamwoord is, en cavus een bijvoeglijk naamwoord.
top
Cavia in een kooi?
Een andere mogelijke verklaring zou cavea kunnen zijn, dat onder andere 'kooi voor dieren', 'stal' en 'vogelkooi' betekent. Maar om een dier te vernoemen naar dat waar het inzit, lijkt ook nogal vergezocht.
top
Wat was er eerst?
De familie van cavia's heet Caviidae, en dat betekent cavia-achtigen. De onderfamilie heet Caviinae oftewel 'echte cavia's'. De naam zou derhalve ook daar van afgeleid kunnen zijn - hoewel het ook heel goed mogelijk is dat Caviidae en Caviinae juist afgeleid zijn van cavia.
|
home